Saldırganlık, genellikle doğuştan var olduğu kabul edilen bir dürtüdür.Bunun dışında çevrenin olumsuz tutum veya gereksiz engellemeleri ,çocuğa yöneltilen saldırganlıklar, çocukta saldırganlığın oluşmasına veya saldırganlık dürtüsünün beslenerek güçlenmesine neden olabilir.Başka bir yönü ile saldırganlığı ruhsal enerjinin doğrudan eyleme yönelmesi şeklinde kabul etmek de mümkündür.Böyle bir ruhsal enerjiden kaynaklanan saldırganlık dürtüsü dışa ve çevreye yönelirse çocuk saldırganca eylem ve davranışlar içine girer.Bazen de bu dürtü çocuğun kendi kendine yönelir.O zaman da çocuğun kendi kendini yaralaması, öfke nöbetleri gibi uyum bozuklukları ortaya çıkar.
Dışa yönelik saldırganlıkta yemekleri dökme, bebekleri dövme,oyuncakları kırma, kağıtları yırtma, küfür etme, tepinme, ısırma gibi belirtiler sık görülür.Önemli olan çocuk büyüdükçe ve geliştikçe saldırganlığı oluşturan gücün, toplumsallaşmanın kurallarıyla bağdaşır şekilde yararlı uğraş alanlarına dönüştürülmesi ve çocuğun uyumlu davranışlara yöneltilmesini sağlamaktır.Bu bağlamada, çocuk için ilk sosyalleşme deneyimi olan okul ortamı büyük önem taşır. Saldırganlık küçük çocuklarda normal bir tepki biçimidir. Çocuğun güvenlik,mutluluk ya da başka bir gereksiniminin şekil değiştirerek başka bir biçimde ortaya çıkmasıdır.
Saldırgan çocuk,yaşıtlarıyla ve genel olarak çevresiyle uyumlu ilişkiler kuramayan çocuktur.Aşırı geçimsizdir.İlişkileri gergin ve sürtüşmelidir.Parlamaya hazırdır,kavgacıdır.Durmadan kuralları çiğner;sık sık ceza görür.Ana baba öğretmen ve genellikle büyüklere karşı gelmeye eğilimlidir.Olağan anlaşmazlıkları bilek gücüyle çözmeye çalışır.Tepkileri ölçüsüz ve duruma orantısızdır.Öfkesini yenemez, kendini hep haklı çıkarma eğilimindedir.Davranışından utansa bile yinelemekten kendini alı koyamaz.Cezalardan hiç etkilenmez ya da kıs bir süre etkilenmiş gibi görünür.
Saldırganlığın Nedenleri
1- Saldırgan davranışların ebeveynler tarafından ödüllendirilmesi. (Geleneksel kültürün erkek çocuğun saldırganlığını onaylaması).
2- Çocuğun yetişkinlerden katı ceza,anlayışsızlık ve yetersiz sevgi görmesi.
3- Babanın uzun süreli yokluğunda, annenin sürekli çocuğun etrafında olmasıyla ortaya çıkan ortam.
4- TV. Ve kitle iletişimim araçlarının olumsuz etkisi.
5- Ana-baba tutumlarının olumsuzluğu, çocukla aralarındaki iletişimin iyi olmaması.
6- Çocuğun ana-babasından dayak yemesi.
7- Beyin zarı iltihabı, beyin zedelenmesi gibi fizyolojik sorunlar.
Saldırgan çocuk temelde güvensiz çocuktur.Çevreden iyi bir davranış beklemediği için, ilk tepkisi saldırmak olur.Başkaları saldırmadan ilk saldırıyı kendisi yapar.Kendi görmediği hoşgörüyü, başkasına gösteremez.Aşırı saldırgan çocuk, aynı zamanda doyumsuz ve sevilmediğine inanan çocuktur.Başka bir deyişle öz saygısı azdır.Kabadayılık gösterileriyle kendini güçlü olduğunu inandırmaya çalışmaktadır.Kuralları çiğnemek vurmak, kırmak, büyüklere karşı gelmek,onda geçici bir güçlülük duygusu yaratır.Kendinden küçüklere karşı acımasız, kendinden güçlüler karşısında kuşkulu ve sinmiştir.
Saldırgan Davranışların Oluşmasını Engellemeye Yönelik Anne-Babalara Öneriler
• Aile içindeki dengesiz ve olumsuz ilişkilerden kaçınılmalıdır.
• Çocuğun saldırganlık dürtüsünün kaba üstünlük sağlamak için değil de yeteneklerini ve zekasını kullanarak toplumsal amaçlara yönlenmesi sağlanmalıdır.
• Çocukta güven duygusu geliştikçe beklemeyi ve tepkisini dizginlemeyi öğrenir. Bu yüzden çocuğa güven aşılanmalıdır.
• Başkaldırma yerine uysal davranmanın kendi yararına sonuçlandığını gördüğünde saldırganlık davranışı azalır .
• Saldırgan dürtüyü boşaltmak için spor gibi çeşitli faaliyetlere çocuk yönlendirilmelidir.
• Saldırgan çocuğa aktif olmasını sağlayacak hareketli oyunlar veya etkinlikler hazırlanmalıdır.
• Çocuğun kendi davranışını eleştirmesine ve empati kurmasına yönelik hikayeler oluşturmak ve bu hikayeleri çocuğa okumak yararlı olur.
• Saldırganlık davranışını pekiştirebilecek her türlü davranış biçiminden kaçınılmalıdır.
• Çocuğun saldırgan davranışını engellemek için motivasyon arttırıcı etkinlikler ve başarabileceği sorumluluklar verilmelidir.
Uzm.Psk Kristin MİNASYAN
